De Via Latina is een antieke Romeinse weg van 200 km lengte die liep van Rome naar Casilinum, vandaag Capua (Campania). In de middeleeuwen werd de weg ook Via Casilina genoemd (naar het eindpunt). Anders dan vele andere Romeinse wegen, werd deze baan niet genoemd naar zijn bouwheer. Deze route is namelijk al veel langer in gebruik. De Etrusken gebruikten de route om Campania te koloniseren (8ste tot 6de eeuw v.C.).
De naam “Latina” zou afkomstig zijn van de Latijnse oorlog (338 v.C.) die de start markeert van de Romeinse overheersing in dit gebied. Ofwel is ze afgeleid van de tempel voor Jupiter Latium, het belangrijkste religieuze gebouw van de Latijnen dat aan de weg is gelegen. Min of meer parallel aan de Via Latina liep de Via Labicana en op drie plekken volgden ze zelfs hetzelfde tracé. Samen met de Via Appia en de Via Labicana vormde de Via Latina de route naar het zuiden (tot Brindisi en zo verder naar het oosten).
De Via Latina start officieel aan Porta Capena (Servische stadsmuur) zoals ook de Via Appia maar daar is niets meer van te zien. Verderop splitst ze zich van de Via Appia en gaat ze door de Porta Latina (Aureliaanse stadsmuur).
Deze stadspoort is een van de mooiste en best bewaarde originele poorten in de muur. In de 13de eeuw kreeg ze de naam Porta Libera. Aan de buitenzijde is het monogram van Constantijn te zien, aan de binnenzijde is het kruis van Sint-Jan gegraveerd. In de middeleeuwen werd de poort grondig gerestaureerd en kreeg ze schietgaten voor boogschutters.
Net zoals de Via Appia kent ook de Via Latina talrijke grafmonumenten en catacomben langs de wegkant. Ter hoogte van Via Luigi Tosti vind je bv. de resten van het Ipogeo di Via Dino Compagni, een grafmomument opgericht door een rijke familie in de 4de eeuw en fraai versierd met meer dan 100 fresco’s (gesloten voor publiek).
Verderop passeert de baan ten noorden van het Parco Caffarella dat deel uitmaakt van het Parco dell’Appia Antica. Wanneer we het park verlaten komen we aan een bijzonder archeologische site die je kunt bezoeken (inkom gratis): de Tombe della via Latina waar de weg letterlijk aan de oppervlakte komt.
De site is 2 ha groot met een wegtraject van 450 m lengte. Langsheen de weg staan diverse grafmonumenten zoals het Sepolcro Barberini van drie etages waar de sarcofaag met de mythe van Protesilaus en Laodamia werd gevonden (te bezoeken). Andere monumenten zijn o.a. sepolcro Fortunati 25 met schilderingen van planten en dieren; sepolcro dei Valeri met atrium en twee grafkamers rijkelijk versierd met stucwerk (te bezoeken); Sepolcro Baccelli dat later als kerk werd gebruikt; Sepolcro dei Pancrazi (te bezoeken) met zwart-witte mozaïekvloeren waarvan de sarcofagen zich vandaag in de Vaticaanse musea bevinden. Het park zelf is gratis maar bezoek aan de tombes is betalend.
Vanaf hier verdwijnt jammer genoeg de straatbenaming “Via Latina” en is het wat zoeken naar het vervolg. Zo vind je langs Via Campo Barbarico opnieuw een grafmonument dat gekend staat als “la Casaccia“. De huidige bakstenen constructie is het resultaat van een moderne renovatie.
Verderop passert onze route het volgende park: Parco di Torre del Fiscale. In de middeleeuwen werden er rond Rome verschillende torens gebouwd waarvan een deel vandaag nog overeind staat. Verschillende wijken zijn naar deze torens genoemd zoals bv. Tor Sapienza, Tor Fiscale, Tor Vergata, Tor Marancia, enz… De torens dienden oorspronkelijk om Saraceense piraten op te merken maar deden later dienst als verdedigingspunt van het grondgebied.
In het park steken we de spoorweg over en betreden het volgende park: Parco degli Acquedotti. Centraal in het park vind je een klein maar fraai stukje traject dat blootgelegd werd en gemarkeerd is met een vierkant steentje. Met de machtige bogen van het Acquedotto Claudio is dit een van de mooiste beelden die je kunt maken.
Hier kun je goed zien dat de weg geplaveid was met grote veelhoekige keien met een breedte van 3,8-4,1 m zodat er voldoende ruimte was om twee karren te laten passeren. De zijkanten waren bestemd voor voetgangers en werden van de weg gescheiden door straatstenen die de voetgangers moesten beschermen tegen passerende karren, net zoals onze trottoirs dus.
Aangezien het om een relatief klein stukje gaat, besef je meteen dat een heel groot deel van het traject dus nog onder de grond ligt en mogelijks nog nieuwe geheimen prijsgeeft in de toekomst.
