In Rome staat het grootste aantal antieke obelisken ter wereld. Er zijn er vandaag 13 te spotten uit de oudheid waarvan 8 Egyptische uit de tijd van de farao’s en 5 Romeinse die in Rome door de keizers werden nagebouwd. Deze werden soms bedekt met hiërogliefen om ze er echt te doen uitzien (hoewel ze fouten bevatten). Na de val van het Romeinse Rijk raakten de meeste bedolven onder het puin en werden ze pas eeuwen later opnieuw ontdekt en door pausen opgesteld om pleinen en fonteinen te versieren.
In de 19de, 20ste en 21ste eeuw werden er nog 5 moderne exemplaren opgetrokken als decoratie voor een tuin, plein of ter ere van een persoon.
Op de kaart staan alle 18 obelisken aangeduid waarvan tijdens deze wandeling er 14 worden bezocht (13 antieke + 1 moderne).
- 8 antieke Egyptische obelisken (rood)
- 5 antieke Romeinse obelisken (blauw)
- 5 moderne obelisken (groen)
Praktisch
Startpunt: metrohalte Flaminio
Eindpunt: Piazza S. Pietro (Vaticano)
Afstand: 12 km
Beschrijving Romewandeling “Obelisken in Rome”
We starten aan metrohalte Flaminio naast de Porta del Popolo. Wandel onder de poort door naar de Piazza del Popolo.
De Egyptische obelisk Flaminio dateert uit de 13e eeuw v. Chr. uit de tijd van farao Seti I en werd voltooid onder farao Ramses II. De obelisk stond in Heliopolis voor de tempel van de zonnegod Ra, meet 23,7 m en is opgetrokken uit rood graniet. Keizer Augustus bracht hem naar Rome en plaatste hem op de spina van het Circus Maximus. De voet met inscriptie uit die tijd is nog aanwezig. De obelisk brak in 3 stukken en werd gerestaureerd door paus Sixtus V en in 1589 op de piazza geplaatst, gewijd aan het Heilig Kruis. Pas in 1823 werd de fontein met de 4 Egyptische water spuwende leeuwen toegevoegd door G. Valadier.
Neem in de hoek aan de zijkant van de kerk de trap naar boven tot je uitkomt op het Terrazza del Pincio vanwaar je een prachtig panoramisch zicht hebt op Rome. Met je rug naar de stad vind je op je rechterkant een klein rond plein: Piazza Bucarest.
De Romeinse obelisk Pinciano werd gemaakt voor keizer Hadrianus om zijn geliefde Antinoüs te eren. Deze Griekse jongeling vergezelde de keizer op zijn reizen maar verdronk in verdachte omstandigheden in de Nijl. De keizer liet gek van verdriet een stad bouwen ter ere van zijn geliefde en verklaarde hem goddelijk. Overal werden tempels met zijn beeltenis gebouwd, zo ook in het paleis in Tivoli waar deze obelisk oorspronkelijk stond. Later gebruikten keizers Caracalla en Heliogabalus de obelisk om de spina van hun Circus Varianus te decoreren (buurt basilica S. Croce). In 1589 werd hij in 3 stukken opgegraven en gerestaureerd. In 1633 werd hij verplaatst naar de tuin van het palazzo Barberini zonder hem op te trekken. Nadien verhuisde hij naar het Vaticaan. Pas in 1822 plaatste G. Valadier de obelisk hier in opdracht van paus Pius VII.
Neem Viale A. Mieckievicz en vervolg je weg langs Viale della Trinità dei Monti. Aan je linkerkant passeer je de Villa Medici. Tijdens de openingsuren kun je de tuinen bezoeken.
De obelisk in de tuin is een kopie van een Egyptische obelisk die vandaag te vinden is in de Giardino di Boboli te Firenze. Het origineel is 6,34 m hoog en gebouwd voor farao Ramses II. Hij stond in Heliopolis ter ere van de god Atum en werd naar Rome gebracht door keizer Domitianus die hem plaatste in de tempel van Isis. In de 16de eeuw werd hij door kardinaal Ferdinando de’ Medici gekocht en hier in de tuin geplaatst. In 1788 besloot de toenmalige groothertog dat alle belangrijke kunstwerken naar Firenze moesten worden gebracht waaronder ook de obelisk. In de 19de eeuw werd de tuin heraangelegd naar origineel plan en een kopie toegevoegd van de verdwenen obelisk.
Vervolg je weg tot aan de Spaanse Trappen. Voor de kerk Trinità dei Monti staat een obelisk.
De Romeinse obelisk Sallustiano (13,91 m) stond oorspronkelijk in de Horti Sallustiani, een tuin aangelegd in de eerste eeuw v. C. door de Romeinse schrijver Sallustius. Het domein kwam in handen van keizer Tiberius en bleef keizerlijk gebied tot de val van het Rijk. De tuin werd versierd met een tempel voor Venus en deze obelisk. In de 17de eeuw werd het domein gekocht door kardinaal Ludovesi die een nieuw park liet aanleggen en tal van antieke resten liet opgraven waaronder de befaamde Stervende Galliër (Musei Capitolini). Een paviljoen uit de tuin is al wat nog rest (buurt thermen van Diocletianus). De obelisk kwam in 1738 in handen van paus Clemens XII die hem naar de Lateranen bracht maar niet liet optrekken. Paus Pius VI liet de obelisk dan in 1788 naar hier verhuizen.
Neem Via Sistina en daal af tot op Piazza Barberini. Neem rechtdoor Via delle quattro fontane tot de kruising met Via del Quirinale. Op dit punt met de vier fonteinen kun je in de verte 3 obelisken aanschouwen, het enige punt in de wereld waar dit mogelijk is! Sla linksaf Via 20 Settembre tot aan Piazza di S. Bernardo. Sla rechts af Via Vittorio Emanuele Orlando tot aan Piazza della Repubblica. In de Giardini Einaudi staat een obelisk.
De Egyptische obelisk Dogali uit de tijd van farao Ramses II stond in Heliopolis en werd naar Rome gebracht door keizer Domitianus om de tempel van Isis te decoreren. Hij werd ontdekt in 1833 in de buurt van de basiliek S. Maria sopra Minerva en opgetrokken aan station Termini om de Slag om Dogali in Eritrea te gedenken, vandaar de 500 namen van gesneuvelden op de voet. In 1925 werd hij verplaatst naar deze plek in de buurt van de thermen van Diocletianus.
Sla rechts af Via del Viminale en meteen linksaf Via Torino tot Piazza dell’Esquilino.
De Romeinse obelisk Esquiline staat aan de achterkant van de basiliek S. Maria Maggiore en meet 14,75 m. Gemaakt ten tijde van keizer Domitianus en later aan de ingang van het mausoleum van keizer Augustus (buurt Ara Pacis) geplaatst. De obelisk maakte deel uit van een duo samen met de obelisk Quirinale. In 1527 herontdekt en door paus Sixtus V hier geplaatst als perspectiefpunt vanuit Via Sistina (Trinità dei Monti).
Wandel om de basiliek heen en neem Via Merulana tot aan de basiliek S. Giovanni in Laterano. Aan de zijkant van de basiliek vind je de oudste obelisk in Rome.
De Egyptische obelisk Lateranense meet 32,18 m en is zo de grootste van alle obelisken in Rome (en in de wereld). Gemaakt uit rood graniet met een gewicht van 455 ton in de 15e eeuw v. Chr. door farao Thoetmosis III en opgericht door zijn kleinzoon Thoetmosis IV. Hij stond voor de tempel van Amon in Thebe. Keizer Constantijn liet de obelisk overbrengen naar Alexandrië met als doel hem in Constantinopel te krijgen. Dit lukte niet en keizer Constantijn II bracht de obelisk naar Rome en plaatste hem op de spina van het Circus Maximus. Na de val van het Rijk brak de obelisk in 3 stukken. In 1588 heropgericht op deze plaats door paus Sixtus V op de plek waar eerder het ruiterstandbeeld van keizer Marcus Aurelius stond.
Neem Via dell’Amba Aradam tot aan Piazza di Porta Metronia. Sla rechts af Via della Navicella. Naast de gelijknamige kerk vind je het portaal van de Villa Celimontana.
In dit park vind je de kleinste antieke obelisk in Rome, hij dateert uit de tijd van farao Ramses II en was ooit de enige Egyptische obelisk in privébezit. De obelisk Matteiano meet slechts 2,68 m maar dat komt omdat het maar een fragment is. Hij decoreerde de tempel van Isis op de Campo Marzio. Tijdens de middeleeuwen werd hij opgericht aan de zijingang van de basiliek S. Maria in Aracoeli (Campidoglio) maar in 1582 weggeschonken door de stad aan de familie Mattei die hem in hun tuin plaatste. Volgens de legende is er een hand van een bouwvakker onder de steen terechtgekomen tijdens de plaatsing. Een andere legende beweert dan weer dat de as van keizer Augustus zich bevindt in de gouden bol bovenop de obelisk. Onderzoek kon dit weerleggen.
Steek het park door tot aan een kleiner portaal dat uitkomt op Clivo di Scauro. Sla links af tot op Piazza di Porta Capena. Neem Via di S. Gregorio richting Colosseum. Sla daar links af Via dei Fori Imperiali. Halverwege ter hoogte van Largo Corrado Ricci sla je rechts af en meteen links af Via Tor de’ Conti. Verderop rechtdoor Salita del Grillo. Verderop rechtdoor Via 24 Maggio tot aan Piazza del Quirinale.
De Romeinse obelisk Quirinale maakt deel uit van de imposante Fontana dei Dioscuri en meet 14,63 m. Gemaakt ten tijde van keizer Domitianus en later aan de ingang van het mausoleum van keizer Augustus (buurt Ara Pacis) geplaatst. De obelisk maakte deel uit van een duo samen met de obelisk Esquiline. Hij werd ontdekt in 1772 tijdens de sloop van het ziekenhuis S. Rocco in Ripetta. Hij werd in 1786 hier opgetrokken door paus Pius VI.
Neem Via della Dataria en sla links af Via dell’Umiltà tot aan Via del Corso. Sla rechts af en wandel tot aan Piazza Colonna. Sla links af tot Piazza di Montecitorio.
De Egyptische obelisk Solare meet 21,79 m, werd gemaakt uit rode graniet door farao Psammetichus II en stond oorspronkelijk in Heliopolis. Hij werd naar Rome gebracht door keizer Augustus die hem gebruikte als gnomon voor zijn zonnewijzer. De obelisk was zo geplaatst dat op 9 oktober (feestdag van Apollo) de zonnestralen Via Flaminia en de Ara Pacis verbonden. Paus Sixtus V vond fragmenten van de gebroken obelisk en probeerde hem tevergeefs te herstellen. In 1789 liet paus Pius VI de obelisk heroprichten op deze plek. In 1998 werd een nieuwe zonnewijzer aangelegd op de keien van het plein maar jammer genoeg werkt de obelisk niet meer als gnomon en is het eerder een verre herinnering.
Neem Via in Aquiro tot Piazza Capranica. Neem hier Via degli Orfani tot op Piazza della Rotonda.
De Egyptische obelisk Macuteo meet 6,34 m, dateert uit de tijd van farao Ramses II en werd door keizer Domitianus naar Rome gebracht om de tempel van Isis te decoreren. Hij werd herontdekt in 1373 op Piazza di S. Macuto hier amper 200 m vandaan. In 1711 werd hij door paus Clemens XI naar hier verplaatst als bekroning van de fontein voor het pantheon.
Aan de achterzijde van het pantheon op Piazza della Minerva vind je een andere obelisk.
De Egyptische obelisk Minerveo meet 5,47 m, dateert uit de tijd van farao Apries en werd door keizer Domitianus naar Rome gebracht om de tempel van Isis te decoreren. Hij werd herontdekt in 1665 bij het klooster van de basiliek S. Maria sopra Minerva. In 1667 werd de obelisk voor paus Alexander VII voor de kerk geplaatst door Bernini die een schattige olifant ontwierp als voetstuk.
Keer terug naar Piazza della Rotonda en neem Via Giustiniani en Via del Salvatore tot op Piazza Navona.
De Romeinse obelisk Agonale meet 16,53 m en werd gemaakt door keizer Domitianus die hem plaatste in zijn villa in de buurt van Albano Laziale (heuvels buiten Rome). In 311 verhuisde keizer Maxentius de obelisk om hem op de spina te plaatsen van zijn stadion gelegen langs Via Appia. In 1651 plaatste paus Innocentius X de obelisk naar hier om de Fontana dei Quattro Fiumi te bekronen, een ontwerp van Bernini. De bankier G. Torlonia, latere eigenaar van het circus en de villa van Maxentius, vond nog wat fragmenten van de obelisk die hij schonk aan Lodewijk I van Beieren.
Neem Via della Cucagna en sla rechts af Corso Vittorio Emanuele II. Steek de Tiber over en sla links af Via della Conciliazione tot aan Piazza S. Pietro (Vaticano).
De Egyptische obelisk Vaticano meet 25,5 m, is gemaakt uit rood graniet en dateert waarschijnlijk uit de tijd van farao Amenemhat II. Hij stond eerst in Heliopolis, werd verplaatst naar Alexandrië en in 40 door keizer Caligula naar Rome verhuisd om de spina van het circus van Nero te sieren. Na de val van het Rijk verviel het circus maar de obelisk bleef overeind. Tijdens de middeleeuwen bleef hij staan tussen de graven van een necropolis en later werd de eerste (nu verdwenen) Sint-Pietersbasiliek er net naast gebouwd. Paus Sixtus V liet de obelisk verplaatsen in 1586 naar zijn huidige positie om beter uit te komen t.o.v. de nieuwe basiliek. Volgens de legende bevat het bronzen kruis bovenin een deeltje van het kruis waaraan Jezus is gestorven.
Dit is het einde van deze Romewandeling. De 4 andere (moderne) obelisken liggen net iets te ver uit de buurt maar kun je bewonderen tijdens een van de andere Romewandelingen.