Praktisch
Startpunt: Ponte Cavour
Eindpunt: Piazza P. Paoli
Afstand: 4 km
Beschrijving Romewandeling “Ponte”
De wijk Ponte ligt in een brede bocht van de Tiber en was in de oudheid een uitgestrekt onveilig moerasgebied met het Tarentum, een heiligdom voor Pluto, god van de onderwereld en het ondergrondse heiligdom van Proserpina dat bij elke ceremonie werd opgegraven. Pas in de middeleeuwen werd het gebied schoongemaakt en bebouwd met dank aan Paus Sixtus IV.
De naam van de wijk verwijst naar de verschillende bruggen over de Tiber waarbij de Ponte S. Angelo als de mooiste wordt beschouwd. Op het wapenschild is deze brug afgebeeld op een rode achtergrond.
Beroemde inwoners zijn o.a. Borromini, Cellini, Maderno, A. Chigi, … Ondanks enkele lelijke ingrepen uit begin 20ste eeuw heeft de wijk toch haar typische renaissance uiterlijk weten te behouden en is het er fijn wandelen.
We starten aan Ponte Cavour. Neem Via di Ripetta. Verderop sla je links af de Piazza Cardelli. Je komt uit op een klein pleintje de Piazza di Firenze genoemd naar het Palazzo Firenze. Gebouwd midden 16de eeuw voor J. Cardelli maar aangekocht door de Medici uit Firenze. Later bureau van de minister van justitie. Sinds 1926 is hier de zetel van de Società Dante Alighieri gevestigd. De kamers zijn fraai versierd met fresco’s, bezoek mogelijk met een gids op aanvraag. (Lees meer).
Sla rechts af zodat je op Via della Scrofa (verlengde van Via di Ripetta) uitkomt. Sla meteen rechts af Via dei Portoghesi. Aan je rechterkant vind je de kerk S. Antonio dei Portoghesi. De kerk werd verbouwd door de familie Braganza uit Portugal, vandaar de naam.
Aan de overkant van de straat staat een middeleeuwse toren, de Torre dei Frangipane, beter gekend als de Torre della Scimmia. In de middeleeuwen waren er meer dan 300 gelijkaardige torens, de meeste zijn ondertussen verdwenen. De bijnaam (apentoren) komt uit de roman “Il Fauno di marmo” van de Amerikaan Nathaniel Hawthorne. Een edelman had een zoon en een aapje. De aap nam de jongen mee op het dak. De wanhopige vader bad tot Maria en zie, de aap kwam gedwee terug naar beneden. Als dank plaatste de vader een eeuwig brandende lamp bovenop de toren.
Sla links af Via dei Pianellari. Verderop rechts af tot op de Piazza di S. Apollinare. Hier vind je de gelijknamige basiliek opgericht in de 8ste eeuw, gebouwd op de ruïnes van een antieke tempel voor Apollo en gewijd aan de eerste bisschop van Ravenna. Het palazzo naast de kerk werd gebouwd in de 15de eeuw en was residentie van verschillende kardinalen. Vandaag is het de zetel van de Pauselijke Universiteit van het Heilig Kruis.
Aan de overkant van het plein vind je Palazzo Altemps. Kardinaal Altemps kocht het gebouw in 1568 als zijn residentie in Rome. Vandaag is er een deel van het Museo Nazionale Romano gevestigd en de moeite om het te bezoeken. Er staan vooral grote antieke Griekse en Romeinse beelden. Maar wat het bezoek bijzonder maakt, is de fraaie en originele inrichting van het palazzo (16de en 17de eeuw). Lees meer.
Sla rechts af Via di S. Apollinare tot de Piazza Fiammetta met het Casa di Fiammetta, huis van de beroemde courtisane Fiammetta Michaelis uit Firenze, een prostituee die favoriet was van een kardinaal. Na zijn dood erfde ze zijn bezittingen wat felle reacties uitlokte. De paus kwam tussenbeide en verklaarde dat haar liefde enkel voor God bedoeld was en ze dus de erfenis mocht aanvaarden.
Sla rechts af richting Tiber. Je komt uit op de Piazza Umberto I met de gelijknamige brug uit de 19de eeuw met zicht op het justitiepaleis aan de overkant. Aan je rechterkant vind je Palazzo Primoli uit de 16de eeuw. Het paleis werd in de 19de eeuw gekocht door graaf Luigi Primoli wiens zoon trouwde met Carlotta Bonaparte, dochter van de neef van Napoleon. In 1927 schenkt hij het gebouw aan de stad Rome met alle kunstobjecten en de uitgebreide familieverzameling rond Napoleon. Daarom richtte de stad er het Museo Napoleonico op (gratis toegang). De moeite om er eens binnen te springen.
Sla rechts af Via di Monte Brianzo. Hier vind je de Fontana dell’Orso, een fontein uit de 20ste eeuw met een bronzen berenkop ingemetseld in de walmuren naast de Tiber. Het water wordt geleverd door aquaduct Acqua Vergine. Aan de overkant vind je een heel smal straatje, Vicolo del Leuto dat met een oude bakstenen boog is omspannen.
Keer terug en volg de oever van de Tiber. Steek de Piazza Umberto I over en vervolg je weg. Verderop neem je links de trappen van Via dell’Arco di Parma tot op Via di Tor di Nona. Sla rechts af tot aan de basiliek S. Salvatore in Lauro. Naast de kerk vind je de Fontana del Leone uit de 16de eeuw met een verweerde leeuw. Het opschrift geeft aan dat een leeuw zachter dan een kind het heldere water van Maria laat stromen.
De kerk wordt “in lauro” genoemd vanwege de laurierbossen die hier in de oudheid groeiden. De kerk werd opgericht in de 7de eeuw en na een brand heropgebouwd in de 16de eeuw. Het aangrenzende klooster S. Giorgio heeft een mooie kloostergang met fontein uit de renaissance.
Sla rechts af Via dei Coronari. Sla meteen links af Vicolo di S. Trifone. Dit is een van de smalste steegjes in Rome. Sla links af Via dei Tre Archi. Verderop kom je uit op de Piazza S. Simeone met de gelijknamige fontein. De naam van het plein komt van de gelijknamige kerk waarvan vandaag alleen nog de gevel rest. De fontein uit de 16de eeuw werd ontworpen door G. delle Porta voor paus Gregorius XIII.
In een hoek van het plein vind je het Palazzo Milesi, gebouwd in de 16de eeuw door de familie Milesi uit Bergamo. Om het gebouw beter te bekijken wandel je even de hoek om. De gevel is versierd met mythologische taferelen. Jammer genoeg werden ze grotendeels verwoest tijdens de plundering van Rome in 1527.
Wandel terug naar het plein en vervolg Via dei Coronari. Sla rechts af de Arco della Pace. Verderop kom je uit aan het fraaie Chiostro del Bramante. Het klooster kun je gewoon binnenwandelen, er is een bar op de 1ste verdieping. De toegang tot de tentoonstellingen is betalend. Het complex werd begin 1500 aangelegd door Bramante voor kardinaal O. Carafa.
De aangrenzende kerk S. Maria della Pace werd gebouwd in de 15de eeuw. De barokke gevel werd toegevoegd door P. da Cortona. De fresco’s van Rafael kun je van heel dicht bekijken door de ramen van de bar op de 1ste verdieping in het klooster.
Neem Via della Pace en sla rechts af tot Piazza del Fico. Sla links af en verderop rechts af Via del Governo Vecchio tot aan Piazza dell’orologio. De naam van het plein is afgeleid van de klokkentoren op het dak van het convento dei Filippini, gebouwd door Borromini. De mozaïek onder de toren is een Madonna van P. da Cortona.
Sla links af de Vicolo Sforza Cesarini tot het gelijknamige plein omzoomd met bomen. Centraal staat een standbeeld van Nicola Spedalieri, een beroemde Romeinse jurist. Volgens de Romeinen maakt hij een vulgair gebaar met zijn rechterhand.
Vervolg je weg en sla verderop links af Via dei banchi vecchi. Meteen rechts af en terug rechts af en dan links af Via del Gonfalone. Aan je linkerkant vind je de ingang van het weinig bekende Museo Criminologico. De verzameling martelwerktuigen en andere objecten die met misdaad, gevangenis en rechtspraak te maken hebben worden getoond in een historisch-culturele route (toegang betalend – momenteel gesloten wegens werkzaamheden).
Naast het museum vind je het Oratorio del Gonfalone uit de 16de eeuw op de ruïnes van een oude kerk. Het interieur is prachtig versierd met fresco’s van verschillende kunstenaars die het passieverhaal verbeelden. Daarom word deze ruimte ook wel eens de Sixtijnse kapel van het maniërisme genoemd. Vandaag worden er concerten georganiseerd.
Sla rechts af en links af de Via Giulia. Deze charmante straat werd in de middeleeuwen “magistralis” genoemd omdat het een hoofdweg was. Ze werd heraangelegd door Bramante onder paus Julius II die zijn naam aan de straat gaf. Het was de langste kaarsrechte straat in Rome (1 km lengte) en werd daarom ook Via Recta genoemd.
Verderop zie je aan je linkerkant de Fontana del Putto uit de 16de eeuw opgetrokken in marmer en gebouwd tegen de gevel van een palazzo. Het bassin is verdwenen waardoor de fontein droog staat.
Sla links af de Vicolo Orbitelli tot Largo Orbitelli. Let op de hoek van het huis nr 8. Je ziet een Latijns/Griekse inscriptie die oorspronkelijk op de antieke tempel van Jupiter Optimus Maximus was geplaatst. Op de gevel van nr 9 zie je een gedenkplaat voor G. Rattoppatore die door de nazi’s werd vermoord.
Even verder kom je uit op Piazza dell’oro met de kerk S. Giovanni Battista dei Fiorentini, gebouwd onder paus Leo X. De ruime koepel is het werk van C. Maderno. De naam van de kerk is afgeleid van een verdwenen Florentijns consulaat op deze plek. In de zijkapellen zijn grafmonumenten en altaren te bewonderen van Bernini, Algardi, Maderno en Borromini. De laatste 2 werden hier begraven. De gevel werd pas toegevoegd in de 18de eeuw.
Sla rechts af Via Acciaioli. Aan je rechterkant zie je het Monumento a Terenzio Mamiani Della Rovere, een zittend standbeeld van een Italiaans minister uit de 19de eeuw.
Sla rechts af de Corso Vittorio Emanuele II, een drukke verkeersader die de Tiber verbindt met Piazza Venezia. Neem verderop links af Via Giovanni Giraud en dan rechts af Via dei banchi nuovi. Je komt opnieuw uit aan Piazza dell’orologio. Sla hier links af Via degli Orsini.
Het Palazzo Orsini op het einde van de straat aan Via di Monte Giordano is een complex van verschillende gebouwen en torens. Op de binnenplaats staat een fraaie fontein uit 1618, let op de 2 beren op de muur achter de fontein, symbool van de familie Orsini.
Sla links af Via del Panico tot aan de Piazza dei Coronari. Neem daar Via del Mauro tot aan de Tiber. Hier zie je de Fontana di Tor di Nona, een gedenkmonument voor Teatro Apollo dat afgebroken werd door de bouw van de walmuren aan de rivier. De Torre di Nona was een vierkante middeleeuwse toren van de familie Orsini en werd in de middeleeuwen gebruikt als gevangenis met martelkamer waar o.a. Caravaggio en Bellini opgesloten zaten. Wie werd veroordeeld tot de dood, werd nadien aan een touw aan de toren gehangen voor het oog van de bevolking. Na de sluiting van de gevangenis werd het gebouw in de 17de eeuw omgetoverd in een theater, eerst in hout, nadien in steen. Er werden zang, dans -en operavoorstellingen gehouden waaronder Il Trovatore van G. Verdi. Inscripties op de fontein verwijzen naar het voormalige theater.
Sla rechts af en wandel langs de oever tot aan Piazza di Ponte S. Angelo waar de prachtige Ponte S. Angelo naar Castel S. Angelo leidt. De oorspronkelijke brug Pons Aelius werd gebouwd in 134 door keizer Hadrianus die een verbinding wenste naar zijn grafmonument. De huidige brug werd aangelegd toen een ouder exemplaar instortte onder het gewicht van honderden pelgrims. De 10 beelden op de brug werden gemaakt door leerlingen van Bernini. De 2 beelden die Bernini zelf ontwierp, zijn te vinden in de S. Andrea delle Fratte.
Sla links af Via Paola. Aan je linkerkant zie je het steegje Arco dei Banchi. Op de hoek vind je twee grijze op elkaar gestapelde stenen met inscripties. Het gaat om een oude aanduiding van een overstroming van de Tiber in 1277. De lijn tussen de 2 stenen geeft het hoogste waterpeil aan. In dit straatje had de steenrijke bankier A. Chigi zijn kantoor en woonst. Deze stond bekend om de extravagante luxe (ebbenhout, goud en edelstenen, fresco’s, schilderijen, beelden en wandtapijten). De passage zelf werd gerestaureerd en geschilderd in felle kleuren met een blauwe sterrenhemel.
Sla rechts af tot aan Piazza P. Paoli, eindpunt van de wandeling. Hier vind je de Ponte Vittorio Emanuele II uit de 19de eeuw. Bij laag water kun je de resten van de antieke Pons Neronianus zien. Op de uiteinden staan sokkels met standbeelden van godin Victoria. Van op de brug heb je een prachtig zicht op het Castel S. Angelo.
