Praktisch
Startpunt: tramhalte Porta Maggiore
Eindpunt: metrohalte Termini
Afstand: 5,5km
Beschrijving Romewandeling “S. Lorenzo”
De wijk S. Lorenzo ligt net ten noorden van Termini en maakt deel uit van quartiere VI “Tiburtino”. Eind 19de eeuw werd Rome hoofdstad van Italië, breidde het inwonersaantal sterk uit en werden er snel veel huizen bijgebouwd. Daarvoor was dit een rustig agrarisch gebied met de basiliek S. Lorenzo fuori le mura en het kerkhof Verano midden de velden.
Met de komst van het station S. Lorenzo voor vrachtvervoer trok de wijk veel spoorwegarbeiders aan. Dit station bleef in werking tot 1934. De typische arbeidershuisjes kregen de bijnaam “ringhiera”. In de jaren dertig werd een enorm universiteitscomplex uitgebouwd “La Sapienza”. Langzaam vervelde de arbeidersbuurt tot een studentenbuurt. Tijdens WO II werd de wijk zwaar gebombardeerd en vernield. Na de oorlog staat de wijk bekend voor de onderwereld met enkele markante clanleiders. Wie vandaag rondloopt in de wijk zal de vele street-art op de gevels kunnen smaken.
Let op de bijzondere straatnamen. Het zijn allemaal verwijzingen naar oude Italische stammen die ooit op het schiereiland woonden zoals de Salentini, Sanniti, Sardi, Siculi, Umbri, Vestini, Volsci, enz… In de wijk kun je veel street-art spotten. Overdag rustig en desolaat, ‘s avonds vol bruisend nachtleven met bars, disco en restaurantjes.
We starten de wandeling aan de Porta Maggiore of ook Porta Praenestina, een mooi voorbeeld van een antieke triomfboog die in de stadsmuur werd opgenomen om kosten te besparen. Neem de “Scalo S. Lorenzo”, de tunnel onder de spoorlijnen. Uit de tunnel kom je meteen in de wijk S. Lorenzo aan.
Op Largo E. Talamo een sepolcro, restant van een rond mausoleum uit de eerste eeuw n.C., een van de weinige resten van graven uit de oudheid die hier net buiten de stadsmuren veelvuldig werden opgetrokken. Sla links af Via dei Campani. Verderop rechts Via degli Equi.
Op de kruising met Via dei Sabelli vind je aan je rechterkant een enorme street-art van Guerilla Spam. Let op het jaartal”1943″. Het is een verwijzing naar de bombardementen van 19/7/43 toen de geallieerden de wijk vernielden waarbij meer dan 1300 doden vielen. Het werk is een aanklacht tegen de vernieling door bommen, toen en vandaag.
Sla rechts af en meteen rechts af tot Via dei Marsi. De Casa Dei Bambini, eerste in de wereld, werd hier opgericht door Maria Montessori als vrouwenhuis en onderwijs. Het pastte in de sociale werking van de stad om de hygiëne en opvoeding van de wijk te verbeteren.
Sla links af tot het einde Via dei Sardi. Op de muren van het Campo Benedetto XV (sportvelden) werd een street-art aangebracht door Elisa Caracciolo. Het werk werd gemaakt voor de Internationale dag tegen geweld t.a.v. vrouwen en de figuren stellen de slachtoffers voor uit 2012.
Wandel rond de sportvelden. Op de muren zie je verkleurde street-art uit vervlogen tijden. Op het kruispunt met Via dei Sabelli een street-art van Giulio Vesprini and Nulo getiteld “Cerchio G38“. De spetterende kleuren symboliseren het vreedzame protest tegen oorlog en terreur.
Sla links af Via dei Sabelli. Aan je linkerkant het Istituto Superiore Statale “Niccolò Machiavelli“, een staatsschool uit begin 20ste eeuw.
Aan je rechterkant de kerk S. Maria Immacolata e San Giovanni Berchmans uit 1909 in neo-romaanse Lombardische stijl. De klokkentoren uit 1929 werd toegevoegd door architect A. Strocchi die duidelijk een zwak had voor de campanile van S. Marco in Venetië. Ter ere van de Maagd Maria wordt jaarlijks op 8 december een feest gehouden (Maria Onbevlekte Ontvangenis).
Sla rechts af Largo degli Osci. Wie verse groenten nodig heeft, vindt zeker zijn gading in de Mercato S. Lorenzo. Sla links af Via dei Volsci tot aan de stadsmuren. Sla rechts af en volg de muren tot aan de Porta Tiburtina, het vertrekpunt van de gelijknamige Via Tiburtina, een antieke heirbaan die naar Tivoli liep. Tegenwoordig loopt de baan tot Pescara.
Naast de poort vind je de Villa Gentili-Dominici, een palazzo uit de 18de eeuw met hangende tuin. Markies Filippo Gentili bouwde hier een buitenverblijf met tuin in 1741. Zijn broer kardinaal A. Saverio Gentili verbouwde en vergrootte het en na zijn dood maakte zijn nicht markiezin Margherita Sparapani Gentili Boccapadule er een palazzo van. Sinds 1885 eigendom van het Italiaanse leger.
Naast de villa zie je bogen van het antieke aquaduct Anio Vetus gebouwd als tweede aquaduct voor de stad Rome. Het water werd afgetapt van de rivier Aniene in Tivoli. Later werd er nog een aquaduct gebouwd met dezelfde bron/naam en daarom kreeg het aquaduct waar je voor staat de toevoeging “Vetus” wat “oude” betekent.
Neem Via Tiburtina Antica die de sporen van de oude heirbaan volgt. Je wandelt door het Parco Caduti 19 Luglio 1943 dat de doden herdenkt van de bombardementen op de wijk. Het park werd ingewijd op 19/7/2003, precies 60 jaar later dus en draagt de namen van alle 1674 geïdentificeerde gesneuvelden. In totaal vielen er meer dan 3000 doden en 11000 gewonden die dag. Doel van het bombardement was het vernielen van het treinstation S. Lorenzo en de bijgebouwen.
Ga verder rechtdoor en zoek de ingang van het park Villa Mercede. Ooit de tuin van een villa, vandaag openbaar park met een bibliotheek en speeltuin. In de zomer wordt er een klein filmfestival georganiseerd.
Sla rechts af Via dei Sardi en meteen links af Via dei Volsci. Op Piazza dei Sanniti vind je een bekende street-art. Het is een portret door Sten & Lex die een soort kriebeltekening met balpen nabootsen.
Aan hetzelfde plein Pastificio Cerere, voormalige bakkerij en Nuovo Cinema Palazzo, restanten van de industriële architectuur uit de begintijd van de wijk. Vandaag is er een stichting gehuisvest die dienst doet als centrum voor hedendaagse kunst.
Vervolg Via Volsci. Aan je rechterkant zie je de gevel van Vetreria Sciarra, een fabriek uit 1926 die kristal en glas produceerde tot in de jaren ’80 van vorige eeuw. Na enkele jaren in verval werd het gebouw gerestaureerd en in gebruik genomen door de universiteit van Rome.
Wandel de straat uit tot monumentale toegangspoort van het kerkhof van Rome, Campo Verano. Een wandeling door het immense terrein is een aanrader. Bij de ingang een fraai quadriportico (vierkante binnenplaats) met de Cappella di S. Maria della Misericordia. Langs de rustige lanen vind je grandioze tombes, de ene al frivoler dan de andere.
Naast het kerkhof vind je de prachtige basiliek S. Lorenzo fuori le mura gewijd aan Laurentius die in 258 stierf als martelaar nadat hij geroosterd werd. Het rooster kun je gaan bekijken in de kerk S. Lorenzo in Lucina en de oven in de kerk S. Lorenzo in Panisperna.
Gezien de kerk net naast het kerkhof ligt doet ze vaak dienst voor uitvaartplechtigheden. Keizer Constantijn bouwde in 330 een eerste kerk. Deze werd in de 6de eeuw verbouwd naast een Mariakerk uit de 5de eeuw. In 1216 werden beide gebouwen samengevoegd.
De kerk werd zwaar getroffen door het bombardement (19 juli 1943). Met steun van de Amerikanen werd de kerk na de oorlog hersteld. In de hal van de sacristie naar de kloostertuin kun je een pakkende fotocollectie over de toestand van de kerk vlak na het bombardement bekijken.
In de 12de -eeuwse kloostergang (toegang gratis) vind je een bomscherf opgesteld als herinnering aan die zwarte dag. Naast de kloostergang is in de 12de eeuw een mooie klokkentoren opgetrokken.
Neem Via C. de Lollis. Aan je rechterkant strekt zich de campus uit (20 ha) van de universiteit “La Sapienza”. Er zijn verschillende musea, een kapel (Cappella della Divina Sapienza), enorme aula’s, kantoren en bibliotheken. De bouw startte in 1933 en werd geleid door M. Piacentini die nog heel wat andere ontwerpen tekende voor gebouwen en wijken in opdracht van Mussolini (o.a. de EUR wijk).
Op de hoek met Via dei Marrucini aan je rechterkant een enorme street-art “Kidz are the future” uit 2019 door kunstenaar Napal.
Verderop aan je linkerkant de ingang naar de kerk S. Tommaso Moro uit 1921. Je kunt de kerk ook betreden langs Via Maruccini via een mooie brede trap. De kerk werd gebouwd door de Suore Ausiliatrici maar zij verkochten het domein in 1974 aan het bisdom Rome. Sinds dan vernoemd naar Thomas More, auteur-politicus en martelaar die weigerde trouw te zweren aan koning Hendrik VIII als hoofd van de nieuwe Anglicaanse kerk.
Op het einde aan de stadsmuren rechts af. Het enorme gebouw aan je rechterkant uit 1929-1931 is Palazzo dell’Aeronautica, zetel van de luchtmacht, bekend om het indrukwekkende archief en bibliotheek. Sla links af tot aan Via Marsala en rechts af tot aan Termini, eindpunt van deze wandeling.