Praktisch
Startpunt: tramhalte Piazza Buenos Aires
Eindpunt: metrohalte Conca d’Oro
Afstand: 8,5 km
Beschrijving Romewandeling “Salaria”
Via Salaria, antieke zoutroute, is één van de oudste wegen in Rome. De Sabijnen gebruikten de route reeds om vanuit de moerassen aan de kust bij Ostia gewonnen zout te transporteren. Zout was in de oudheid een zeer belangrijke grondstof o.a. om voedsel te kunnen bewaren.
De strategische ligging van Rome langs deze belangrijke route wordt door historici als argument gebruikt om het ontstaan van Rome en haar groei te verklaren. Via Salaria startte aan de Servische stadsmuur (in de buurt van de Trevifontein), kruiste de Aureliaanse stadsmuur ter hoogte van Porta Pinciana en verbond Rome met Porto d’Ascoli aan de Adriatische Zee. Keizer Nerva verlegde deels de route die hij liet starten aan de Porta Salaria. Deze nieuwe route is de Salaria Nova terwijl de oude Salaria Vetus werd genoemd.
We starten op Piazza Buenos Aires aan de kerk S. Maria Addolorata. Neem Viale Regina Margherita tot aan de kruising met Via Salaria. Sla rechts af. In deze buurt zijn er heel wat ambassades gevestigd.
Neem links Via di Villa Grazioli genoemd naar een landhuis dat de familie Grazioli aankocht eind 19de eeuw. Tot dan stond de villa gekend als Villa Lecce. Van de enorme tuin rest vandaag enkel nog een klein park. De gebouwen zijn ingenomen door de Canadese en de Chinese ambassades.
Sla rechts af Via Bruxelles en meteen links Via Polonia tot aan de ingang van het park Villa Ada. Dit is het vierde grootste park in Rome en kent zijn ontstaan in de 17de eeuw als landbouwgrond van het Iers college. Eind 18de eeuw werd het ingericht als romantische landschapstuin met vijvers, koffiehuis en andere neoklassieke gebouwen.
Eind 19de eeuw werd het park aangekocht door de koninklijke familie Savoye die er een landhuis met stallen bouwde. Koning Umberto I verkocht het door aan graaf Tellfner – die het domein naar zijn vrouw Ada noemde – maar zijn opvolger Vittorio Emanuele III kocht het nadien terug over. Mussolini bouwde een bunker die rechtstreeks verbonden was met de koninklijke villa. Deze bunker is (vaak) op zondag te bezoeken (of op aanvraag) en bevindt zich midden in het park (lees meer). In de koninklijke villa bevindt zich vandaag de Egyptische ambassade.
Sla rechts af en volg de wandelpaadjes tot aan de Tempio di Flora. Dit neoklassieke bouwwerk werd ter verfraaiing toegevoegd aan de landschapstuin ten tijde van de prinsen van Pallavicino (eind 18de eeuw).
Verderop passeer je een laghetto (vijver). Houd rechts aan zodat je langs de uitgang terug op Via Salaria uitkomt. Onder een groot deel van het park en de buurt aan de overkant van de straat bevinden zich kilometers ondergrondse gangen waar de doden werden begraven. Deze catacomben zijn maar voor een klein deel toegankelijk.
Aan je rechterkant bevinden zich de catacombe dei Giordani en Sant’Ilaria (op afspraak te bezoeken). Aan je linkerkant vind je de ingang van de Catacombe di Priscilla (toegang betalend), bekend als “koningin van de catacomben” vanwege de vele martelaren die er werden begraven. Boven de catacombe werd in de vierde eeuw door paus Sylvester een basiliek gebouwd die door de eeuwen heen vervallen en vergeten geraakte.
Keer (na je bezoek) terug naar de ingang van het park en sla rechts af Viale Don Luigi di Liegro tot aan de grote vijver met schiereiland. Aan de rechterkant naast een fietsverhuurder, vind je de uitgang.
Via di Ponte Salario leidt links naar de archeologische site Antennae. Deze nederzetting uit de 8ste eeuw v.C. bevond zich aan de monding van de Aniene in de Tiber. De naam van de stad is afgeleid van het Latijnse “ante amnes” (voor de rivieren). Vandaag is hier niets meer te zien behalve de ruïnes van een oud fort.
Neem Via di Ponte Salario rechts. Verderop in een U-bocht vind je aan je linkerkant een smalle trap. Neem de trap om de weg af te snijden en steek Via Salaria over. Volg Viale Somalia, rechts af Largo Forano.
Op het volgende kruispunt staat de kerk Sacri Cuori di Gesù e Maria, een modern gebouw uit de jaren vijftig van vorige eeuw met een opmerkelijk prothyrum op de gevel: een kruisiging afgebeeld in terracotta. Bovenin zie je het wapenschild van paus Pius XII. Het interieur is hoog, helder en modern.
Sla links af Via Stimigliano. Verderop rechts af Via Montebuono en meteen links af Via Poggio Nativo.
Steek Via di Villa Chigi over en wandel verderop rechts het gelijknamige park in. Het landhuis met tuin werd gebouwd door kardinaal Chigi in de 18de eeuw als landelijk buitenverblijf. Hij liet het fraai decoreren met fresco’s en een privékapel gewijd aan Maria. In de bijgebouwen is een vestiging van Mondo X, een gemeenschap van herstellende drugsverslaafden.
Sla links af en wandel het park uit. Neem rechts af Viale Somalia, links af Via delle Valli tot net voor de brug over de rivier. Neem rechts de steile trap naar beneden en vervolg je weg langs Via dei Campi Flegri langs de rivier.
De rivier Aniene (van het Latijn Anio) wordt ook wel Teverone genoemd. Ze is 99 km lang, ontspringt in de provincie Frosinone en mondt uit in de Tiber. Ze is bekend van de grote waterval van Tivoli (160 m hoogte). In de Griekse mythologie wordt verteld dat de jongeling Catillo de dochter van Anio ontvoert. Anio probeert zijn dochter te redden maar verdrinkt in de wilde rivier.
Waar de weg draait, kun je rechtdoor langs het wandel- en fietspad dat de bocht van de rivier volgt. Op het einde neem je Via Pal Passiria. Sla links af Via Vallarsa en rechts af Via Nomentana Nuova. Verderop neem je links de oude Via Nomentana die door het Parco Nomentano loopt.
Waar de weg de rivier kruist, is een eeuwenoude brug gebouwd: de Ponte Nomentano of ook Ponte Vecchio. Samen met de Ponte Milvio is dit één van de belangrijkste bruggen uit de oudheid gelegen net buiten de stad Rome. Ze werd gebouwd tijdens de Romeinse Republiek en ten tijde van keizer Hadrianus versterkt met twee torens. Volgens de overlevering ontmoette op deze plek paus Leo III keizer Karel de Grote. Tijdens de middeleeuwen behoorde de brug tot verschillende kloosters waaronder de S. Lorenzo in Lucina, de S. Pietro in Vincoli en de S. Agnese fuori le mura. In 1849 werd ze vernietigd door de Fransen en zeven jaar later terug opgebouwd. Pas in 1997 werd de brug afgesloten voor het autoverkeer!
Vervolg je weg langs Via Nomentana. Het park aan je rechterkant is het Parco Simón Bolívar, genoemd naar de bekende Venezolaanse onafhankelijkheidsstrijder uit de 19de eeuw. In dit gebied wordt sinds 1911 het bekende Romeinse mineraalwater “Acqua Sacra Monte Sarcro” gebotteld. Het lijkt vreemd om zo dicht bij een miljoenenstad mineraal water te bottelen maar dit water bevindt zich onder een 20 meter dikke ondoordringbare kleilaag en wordt gevoed door grondwater uit de heuvels.
Het antieke monument verderop aan je linkerkant is het Mausoleo di Menenio Agrippa. Dit gebied is gekend als de Monte Sacro (heilige heuvel) waar in de keizertijd heel wat families een grafmonument bouwden.
De Monte Sacro was in de oudheid een belangrijke heuvel voor religieuze activiteiten. Hier observeerden de auguren de vlucht van de vogels om de wil van de goden te begrijpen. In 494 v.C. vluchtte het plebs (het gewone volk) hierheen en gingen ze in staking. De senaat gaf toe en kende hen stemrecht toe via de tribunen (vertegenwoordigers van het volk). Als herinnering werd op de top van de heuvel een altaar voor Jupiter opgericht.
Sla links af Via Monte Subasio tot Piazza Sempione. In de jaren twintig van vorige eeuw realiseerde architect G. Giovannoni hier een “Città giardino”: villaatjes in het groen met scholen, postkantoor, park en kerk. Deze piazza van zijn hand is de monumentale toegang tot zijn tuinwijk. De buurt vormt het decor voor de roman “Primavera di bellezza” van B. Fenoglio over het verzet tegen de Duitse troepen.
Sla links af Corso Sempione tot aan Viale Tirreno. Van hieruit zie je de Ponte Tazio, gebouwd in 1922 over de rivier Amiene om het verkeer op de Ponte Vecchio te verlichten. In deze buurt werden scènes uit de film “Ladri di biciclette” van V. De Sica in 1948 opgenomen.
Vervolg je weg langs Via Conca d’Oro die de rivier volgt tot aan Via delle Valli, genoemd naar het grote park aan de overkant van de straat. Sla rechts af tot aan metrohalte Conca d’Oro, einde van deze Rome wandeling.