Praktisch
Startpunt deel 1: metrohalte Lepanto
Eindpunt deel 1: tramhalte Belli
Afstand: 5,5 km
Startpunt deel 2: metrohalte Vittorio Emanuele
Eindpunt deel 2: metrohalte Policlinico
Afstand deel 2: 7 km
Beschrijving Romewandeling “Stile Liberty”
Art nouveau (of Jugendstil) is gekend in Italië als stile Liberty. In heel Europa was deze kunststroming populair tussen 1890 en 1915. De architect ontwierp praktisch alles (gebouw, aankleding, meubels tot en met het servies) met een voorliefde voor hout, glas en ijzer. Er was veel vakkennis voor nodig en enkel de rijke elite kon zich een dergelijk duur project permitteren.
Ook in Rome zijn een aantal mooie voorbeelden te vinden. Niet zoveel als in Brussel of Praag maar toch de moeite om er twee mooie Romewandelingen aan te wijden. Opgelet, niet alle gebouwen uit deze periode zijn in deze stijl opgetrokken. De belangrijkste kenmerken zijn een afkeer van symmetrie en een voorkeur voor ornamentiek met vaak bloem- en vogelmotieven.
De eerste wandeling situeert zich in het westelijk deel van Rome en start aan metrohalte Lepanto (Vaticaanstad). Neem Via M. Colonna en sla links af Via dei Gracchi.
Op de hoek met Via V. Orsini vind je de fraaie Villino Cagiati, een pareltje van architect G. Burba uit 1902. De gevel is prachtig versierd: keramiek, smeedijzer met wijnbladmotief, fresco’s in bloem -en fruitmotief. Bovenin staat een leuze gegraveerd “In Arte Libertas” wat een verwijzing is naar een kunstenaarscollectief uit die tijd. In de toren woonde ooit acteur Thomas Milian.
Steek Piazza della Libertà over en neem Via F. Cesi tot aan Piazza Cavour. Hier ligt Tempio Valdese, een kerk uit 1911 opgetrokken in neoromaanse -en Liberty stijl. De Waldenzische Kerk ontstond in de 12de eeuw en behoort vandaag tot het protestantisme. Het gebouw werd ontworpen door Rutelli en Bonci en de ramen en het Liberty interieur door P. Paschetto.
Neem Via V. Colonna en steek de Tiber over. Rechtdoor tot Via del Corso. Neem Via Condotti tot aan de Spaanse Trappen. Sla rechts af Via dei due Macelli. Aan je linkerkant zie je de gevel van het Teatro Salone Margherita. Dit theater ontstond in 1898 als Café Chantant waar je voor, tijdens en na de show iets kunt drinken of eten, wat tot vandaag nog steeds mogelijk is. De naam is een eerbetoon aan koningin Margherita van Savoya die toen regeerde. In 1908 werd het pand in pure Liberty-stijl verbouwd. Tot 1972 was er ook een bioscoop gevestigd.
Sla verderop links af Via del Tritone. Op de hoek met Via del Boccaccio ligt Palazzo del Tritone. Het enorme palazzo werd opgericht in 1910 en is een ontwerp van ingenieur P. Satti. Na een grondige restauratie komt de lichte gevel terug tot zijn recht met fraaie kariatiden, pilasters, een grote kroonlijst en talrijke friezen. De hoogste etage is nog volledig ingericht met het originele Liberty -meubilair. In elke etage is er gebruik gemaakt van andere soorten marmer. Vandaag zetel van de Fondazione Sorgente Group.
Neem Via del Boccaccio en sla rechts af Via Rasella. Steek Via del Traforo over en wandel langs de Fontana di Trevi. Neem hier Via dei crociferi. Op het einde van de straat vind je de ingang van Galleria Alberto Sordi (voorheen Galleria Colonna), een chique overdekt winkelcentrum. Het werd ontworpen begin 1900 door architect D. Carbone op de site van het voormalige Palazzo Piombino in Liberty -stijl. De Romeinse acteur A. Sordi begon zijn carrière in het voormalige theater in de galerij en daarom werd deze na de restauratie in 2003 naar hem vernoemd.
Steek de passage door en sla links af Via del Corso. Verderop links af Via M. Minghetti. Aan je rechterkant vind je de ingang van Galleria Sciarra waar je een fraai versierde overdekte passage kunt bewonderen uit 1886. We zien taferelen uit het dagelijkse leven van de Romeinse bourgeoisie en de verheerlijking van de vrouwelijke deugden. De passage werd betaald door prins Maffeo Sciarra die hier de krant “La Tribuna” oprichtte. Gabriele D’Annunzio werkte er als eindredacteur van het literaire tijdschrift “Cronache Bizantine”.
Steek de passage door en vervolg je weg langs Via di S. Marcello. Sla rechts af Via dei S. Apostoli en steek Via del Corso over. Langs Piazza del collegio romano en Via del Piè di marmo tot Piazza della Minerva. Neem Via di S. Chiara tot Piazza S. Eustachio. Links af Via del Teatro Valle.
Aan je rechterkant vind je de kerk Cristiana Evangelica Battista, een protestantse kerk uit 1878. Het interieur is geschilderd door P. Paschetto met Bijbelse taferelen in Liberty -stijl. Paschetto ontwierp ook de eerste zegel van de Italiaanse republiek en is architect van het interieur van de Tempio Valdese op Piazza Cavour (zie hoger).
Wandel verder tot aan Corso V. Emanuele II en sla links af. Verderop langs Largo di Torre Argentina. Neem Via Paganica en wandel langs de Fontana delle tartarughe op Piazza Mattei. Neem Via della Reginella tot aan de Portico d’Ottavia. Neem Via E. Toaff.
Op de hoek met de Tiber ligt de Villino Astengo. De broers Astengo kochten in 1909 dit terrein om er hun villa in Liberty -stijl te bouwen. De ene was advocaat, de andere senator in het nieuwe koninkrijk Italië. Een ontwerp van architect E. Garroni met fresco’s op de gevel van G. Zinna en een mooi smeedijzeren hek er om heen. De fresco’s op de gevel zijn voorstellingen van de justitie, de wet, de waarheid en de wetenschap. De prachtige Joodse synagoge (hier vlakbij) is gebouwd in dezelfde periode in eclectische stijl met heel wat Liberty kenmerken (te bezoeken, betalende toegang).
Sla rechts af en volg de oever van de Tiber. Steek de rivier over langs de Ponte Garibaldi. Hier vind je metrohalte Belli, eindpunt van de eerste wandeling.
De tweede wandeling situeert zich in het oostelijk deel van Rome en start aan metrohalte Vittorio Emanuele. Neem in de hoek van het plein Via La Marmora (richting treinsporen).
Op het einde van de straat – vlakbij de treinsporen – vind je Teatro Ambra Jovinelli uit 1906 in Liberty -stijl waar vandaag voornamelijk komedies worden opgevoerd. Oorspronkelijk was de naam “teatro Jovinelli”, genoemd naar G. Jovinelli die na de verdwijning van een ouder theater in de wijk een nieuw, luxueuzer gebouw liet optrekken. Er zijn 1000 zitplaatsen waarvan 600 fauteuils bekleed met rood fluweel. Het is het enige theater in Rome in deze stijl. Je kunt nog steeds een kaartje kopen voor een voorstelling. Sla links af en volg de sporen richting Termini. Ter hoogte van Palazzo Massimo sla je links af Via d’Azeglio en dan rechts af Via Principe Amedeo.
Op de hoek met Via del Viminale zie je een verweerde gevel achter een hek. Dit is een restant van Casa del Passeggero (CASPAS), een voormalig daghotel uit 1917 waar vermoeide treinreizigers zich konden opfrissen en even verpozen. Het werd opgetrokken door architect O. Frezzotti in Liberty en art deco stijl. Er waren kamers met een bad, bagageopslag, toiletten, een kapper, een manicure, een pedicure en een dienstenkantoor voor kopies en verpakkingen. In de jaren ’50 en ’80 werd het gebruikt als filmlocatie. Na een zware brand bleef enkel nog de gevel over.
Ga rechtdoor Via delle Terme di Diocleziano. Op Piazza della Repubblica vind je een enorme fontein, de Fontana delle Naiadi, met tal van vrouwelijk naakt wat bij de inhuldiging nogal wat ophef veroorzaakte. Het eerste ontwerp dateert uit 1888. In 1911 werd een groep Najaden toegevoegd maar al snel weer verwijderd. Ze zijn te vinden in het park Piazza Vittorio Emanuele II. In 1913 werd een nieuwe groep geplaatst die wordt beschouwd als de mooiste fontein uit de Liberty periode. (Lees meer).
Neem Via V. E. Orlando tot piazza di S. Bernardo. Op Largo di S. Susanna vind je aan je rechterkant palazzo Canevari waar het museo geologico tot 1995 was gevestigd. De collectie is vandaag nog steeds opgeslagen in een magazijn maar heeft nog geen nieuwe bestemming gekregen. Ingehuldigd in 1885 door koning Umberto I. Ontworpen door ingenieur R. Canevari in wat een van de eerste voorbeelden van Liberty -bouwstijl was in Rome: ruime tentoonstellingskamers met gietijzeren palen, een fraai balkon en een congreszaal. In de kelders werden resten van de Servische stadsmuur, een woning en een tempel opgegraven.
Neem rechts af Via di S. Susanna. Op het einde rechts af Via Sallustiana en meteen links af Via Lucullo. Verderop rechts af Via Sardegna.
Op de hoek met Via Abruzzi vind je Villino Florio uit 1902 gebouwd door architect E. Basile voor I. Florio, een lid van de bekende Siciliaanse wijnmakers die Marsalawijn produceren. De gevel is versierd met bloemenfriezen, een mooi voorbeeld van Romeinse Liberty stijl.
Wandel verder op Via Sardegna. Op het einde van de straat rechts af Via Puglie en meteen links af Via Sicilia. Aan de Porta Salaria steek je de Piazza Fiume over en neem je Via Bergamo tot aan Piazza Alessandria.
In Via Mantova ligt ex Stabilimento Birra Peroni uit 1902-1922. F. Peroni startte in 1864 een brouwerij in Rome. In 1901 fusioneerde Peroni met een Romeins bedrijf voor ijs en werden deze gebouwen opgericht volgens plannen van architecten G. Giovannoni en A. Panopoli in Liberty -stijl. De brouwerij en ijsfabriek bleven in werking tot 1971. Vandaag doen 2 gebouwen dienst als kantoren, winkels en privéwoningen, terwijl het derde gebouw toegewezen is aan het MACRO (museum hedendaagse kunst).
Wandel Via Mantova uit en sla rechts af Via Savoia. Op het einde links af Viale Regina Margherita. Verderop rechts af Via Tanaro tot Piazza Mincio. Centraal op het plein staat de Fontana delle rane (waterspuwende kikkers). Dit plein maakt deel uit van Quartiere Coppedè, een bijzondere buurt met heel wat ambassades in Liberty -stijl van architect Coppedè uit begin 20ste eeuw.
De wijk bestaat uit 18 fraaie palazzi en 27 huizen rondom het centrale plein. De architect gebruikte het antieke Rome als inspiratiebron en versierde de gebouwen met friezen en symbolen uit het oude Rome. Badkamers met Pompeïaanse mozaïeken, vloeren bedekt met kostbaar parket, geglazuurde majolica in de keukens en travertijn als basisbouwsteen. Neem de tijd om de prachtige palazzi te bewonderen met hun fraai versierde gevels, tuinen, hekken en torentjes.
Verderop rechts af Via Clitunno. Op Piazza Trasimeno rechts af Corso Trieste. Verderop links af Via Dalmazia tot aan Via Nomentana. Sla links af en wandel Villa Torlonia binnen. Het park is gratis, de musea betalend. Casina delle Civette is een sprookjesachtig gebouw in Liberty -stijl uit 1908. Alle vensters zijn kleurrijke glas-in-loodramen met de natuur als thema. De prins van Torlonia was gek op uilen, vandaar de naam van het huisje. Tijdens WO II was dit domein de zetel van de Amerikaanse troepen. In 1978 werd het domein aangekocht door de stad Rome die de gebouwen restaureerde en openstelde voor publiek.
Neem Via Nomentana en sla links af Via L. Spallanzani. Meteen rechts af Via B. Eustachio. Aan je linkerkant vind je Villino Ximenes uit 1902 naar een ontwerp van architecten B. en E. Basile in opdracht van de Siciliaanse beeldhouwer Ettore Ximenes. De huidige eigenaar laat bezoek op afspraak toe. Het huis is geïnspireerd door de Normandische architectuur uit Palermo met fraai marmer en majolica. De kamers, waaronder een feestzaal en eetzaal, zijn prachtig versierd met fresco’s, leder en stucwerk en het meubilair is origineel uit de Liberty periode.
Verderop op Piazza Galeno sla je links af Via Regina Margherita. Op de hoek met Via G.B. Morgagni vind je hotel Villa Morgagni, een vier sterrenhotel dat nog steeds in gebruik is uit begin 19de eeuw in Liberty -stijl.
Steek de straat over en neem Piazzetta G.B. Morgagni tot Piazza Sassari waar je metrohalte Policlinico vindt, de eindhalte van deze wandeling.