Praktisch
Start- en eindpunt: tramhalte Belli
Afstand: 4 km
Tip: lees ook de Romewandeling Gianicolo, een hoger gelegen deel van Trastevere.
Beschrijving Romewandeling “Trastevere”
Trastevere is een bekende volkswijk ten zuiden van het Vaticaan. De naam van de wijk betekent letterlijk: “trans Tiberim” = aan de overzijde van de Tiber. Tijdens de oudheid woonden hier vooral vissers en mensen uit het Oosten (Joden en Syriërs). Tijdens de middeleeuwen vernauwden de straatjes door de overhangende “mignani” (houten gevels die boven de straat uitsteken). Later werden deze om veiligheidsredenen verwijderd.
Op het wapenschild van Trastevere staat de gouden kop van een leeuw op een rode achtergrond.
Trastevere is een waar doolhof van smalle straatjes met veel volkswoningen, volkse bars en restaurants. Het volkse karakter wordt de laatste jaren wel wat weggeduwd door de vele toeristische winkels en eetgelegenheden.
We starten de wandeling aan tramhalte Belli aan de oever van de Tiber. Tramlijn 8 rijdt dwars door Trastevere langsheen de drukke Viale di Trastevere. Het terrein ten westen is het drukkere toeristische gebied, het terrein ten oosten het rustige deel.
De halte is genoemd naar het Monumento a Gioacchino Belli. De man met de hoge hoed is een beroemde volkse Romeinse dichter die in de 19de eeuw duizenden sonnetten schreef over het Romeinse stadsleven in sappig Romeins dialect.
Het bakstenen gebouw met kantelen naast het monument is het Casa di Dante hoewel het niet zeker is of de Toscaanse dichter hier ooit verbleef.
Verderop zie je aan je rechterkant de basiliek S. Crisogno, een grote kerk met oude zuilen en een prachtige cosmatenvloer. De kerk telt meerdere lagen. Onder het huidige gebouw is een oudere kerk uit de 5de eeuw en daaronder een nog ouder bouwwerk uit de 3de eeuw.
Sla verderop linksaf en neem Via di S. Crisogno en daarna de Vicolo dei Tabacchi. Aan je rechterkant zie je de façade van de barokke S. Maria dell’Orto. Deze kerk werd gebouwd op de plek waar een mirakel plaatsvond in 1488. Een zieke boer bad tot een afbeelding van Maria die geschilderd was aan de ingang van zijn tuin (orto). De beeltenis trok snel volk en er werd een kapel gebouwd. Later deze grotere kerk die volledig onafhankelijk draait dankzij het werk en giften van 12 middeleeuwse beroepsverenigingen.
Keer op je stappen terug. In Via Anicia vind je het ziekenhuisklooster S. Giovanni Battista dei Genovesi. De toegang is gratis maar de openingstijden zijn zeer beperkt (aanbellen aan het portaal). Dit voormalige ziekenhuis werd opgericht in de 15de eeuw door zeevaarders uit Genua. De kloosterhof is een rustige plek vol sinaasappelbomen.
Via Anicia wordt verderop Via dell’Arco De’ Tolomei. Sla rechts af tot Piazza in Piscinula. Hier vind je de sfeervolle kleine kerk S. Benedetto in Piscinula uit de 11de eeuw. Volgens de legende is de kerk gebouwd op de plek waar de heilige Benedictus verbleef. Renovaties in de 17de en 19de eeuw. In het atrium een fresco van de heilige uit de 13de eeuw. Er is een mooie originele wat beschadigde cosmatenvloer. De verschillende zuilen zijn recyclage uit de oudheid. De betekenis “Piscinula” is niet duidelijk, het betekent letterlijk “badje”.
Sla rechtsaf Via in Piscinula. Op het einde linksaf Via dei Salumi. Neem aan je rechterkant een smal steegje, Vicolo dell’atleta. Genoemd naar een antiek beeld van een atleet dat hier werd opgegraven, vandaag te zien in de Vaticaanse musea. In het steegje vind je de resten van een van de oudste Joodse synagogen van de stad. Ooit waren er 7 in Trastevere, dit is het enige wat daarvan nog rest. Op de middelste zuil zie je Hebreeuwse inscripties. Vanaf 1555 werden de Joden verplicht te wonen in het getto aan de andere kant van de Tiber.
Sla linksaf Via Augusto Jandolo. Op het einde van de straat vind je de S. Maria in Cappella. Aan de kleine kerk is Ospitale di S. Francesca Romana – een voormalig ziekenhuis – verbonden met een klein museum dat je kunt bezoeken (toegang betalend). Het ziekenhuis staat onder bewind van de familie Doria Pamphilj, bekend van het park en het palazzo op de Piazza Navona. Het ziekenhuis is vandaag omgebouwd tot een rustoord. Er is een rustige binnentuin met bar.
Ga verder langs de Piazza dei mercanti. Aan je rechterkant vind je het portaal van de basiliek S. Cecilia in Trastevere. Er is een kleine voortuin met een mooi zicht op de basiliek met zijn fraaie klokkentoren. De kerk is gebouwd boven op het huis van de heilige Cecilia. Zij en haar man werden vervolgd omwille van hun geloof. Ze werd opgesloten in de kelder maar moest uiteindelijk onthoofd worden omdat ze niet stierf. Het beeld met de drie sneden in de hals is één van de meest aanbeden in Rome. Bezoek zeker de crypte (toegang betalend) waar je fresco’s en opgravingen kunt bekijken van baden en het Romeinse huis.
Keer terug en neem Via di S. Michele tot aan de Porta Portese, een stadspoort die geen deel uitmaakt van de antieke Aureliaanse muur maar gebouwd werd in 1644 door paus Urbanus VIII Barnerini die de Gianicolo heuvel wilde beschermen. Op zondagochtend wordt hier een grote rommelmarkt gehouden.
Sla rechts af. De fraaie witte gevel op de hoek is het Palazzo degli Esami uit 1912 waar docenten, journalisten en ambtenaren hun staatsexamen moeten afleggen.
Sla voor het gebouw echter rechts af tot de ingang van de S. Francesco a Ripa. Deze kerk is bekend omdat Sint Franciscus hier ooit zelf verbleef. Je kan zijn slaapkamer bekijken en de steen die hij als kussen gebruikte. Het beeld “de zalige Ludovica Albertoni” is een werk van Bernini dat sterk doet denken aan de Extase van Theresia dat hij eerder maakte van een liggende goddelijke extase.
Wandel Via della Luce af tot op de Piazza dei Mastai. Op het plein staat een sierlijke fontein uit 1860. Het grote witte gebouw achterin uit diezelfde tijd is het palazzo della manifattura dei tabacchi waar tabakswaren werden geproduceerd (nu gesloten).
Steek Viale del Trastevere over om het andere deel van Trastevere binnen te gaan. Je komt aan op de driehoekige Piazza di S. Cosimato waar er markt wordt gehouden. Het plein is genoemd naar de kerk met bijhorend klooster en ziekenhuis S. Cosimato. Je kunt de kerk en de kloostertuin bezoeken, het ziet er allemaal wat vervallen uit voor een actief ziekenhuis.
Steek de Piazza over en neem Via di S. Francesco Ripa. Op een kruispuntje verderop zie je aan de rechterkant een kleine fontein uit 1927 genaamd “Fontana della Botte“. Deze bestaat uit een wijnvat waar water uitspuit in een druivenmand. De fontein verwijst naar het groot aantal wijnverkopers en tavernes in deze buurt.
Vervolg je weg tot op de fraaie Piazza di S. Maria in Trastevere met de basiliek en de centrale fontein. Het is één van de oudste christelijke gebedsplaatsen in Rome. De kerk is gebouwd op de plek waar op kerstmis een oliefontein ontsprong. Een groot deel dateert nog uit de 12de eeuw met schitterende mozaïeken. De cosmatenvloer is een kopie uit de 19de eeuw.
De imposante fontein uit de 15de eeuw is een ontwerp van Bramante met aanpassingen door Bernini en Fontana in de 17de eeuw.
Draai achter de kerk links af. Aan je linkerkant zie je de ingang van het museo di Roma in Trastevere, een klein interessant stadsmuseum (toegang betalend) met een folkloristische collectie, schilderijen uit de 19de eeuw, schaalmodellen van gebouwen en een groot aantal scènes met levensechte poppen die het dagelijkse leven in de 19de eeuw uitbeelden. Er worden ook vaak (gratis) tijdelijke exposities georganiseerd.
Houd links aan en neem Via della Scala, genoemd naar de kerk uit de 16de eeuw verderop: de S. Maria della Scala. De kerk staat op de plek van een woning waar het portret van een Madonna gevonden werd waaraan tal van mirakels toegeschreven werden.
Naast de kerk is een mooie oude apothekersgevel met een nog actieve apotheker te zien. In het klooster is er nog een oudere apotheek (museum) maar die is enkel te bezoeken met gids.
Verderop kom je aan de Porta Settimiana of ook Porta Septimiana, dit is een verbouwing door paus Alexander VI in de vijftiende eeuw van de antieke stadspoort uit de Aureliaanse muur. Neem hier rechts.
Verderop zie je aan je linkerkant de Chiesa di S. Giovanni della Malva, de nationale kerk van de Albanezen in Rome. De eerste kerk dateert uit de vroege middeleeuwen maar werd later afgebroken en vervangen door dit exemplaar uit 1851. De naam is afgeleid van het kaasjeskruid (pianta della malva) dat hier groeide.
Vervolg je weg tot aan de Piazza di Trilussa aan de oever van de Tiber. De mooie brug naar de overkant is de Ponte Sisto uit de 15de eeuw. Op het pleintje zie je een fontein uit 1613 die ook de fontana dei Cento Preti wordt genoemd (100 priesters). De fontein maakte ooit deel uit van de gevel van een ziekenhuis maar werd naar hier verplaatst toen het ziekenhuis werd afgebroken. Van op de oever aan de overkant kan je goed zien dat recht boven deze fontein de veel grotere fontanone dell’Acqua Paola staat op de Gianicolo.
Op het plein vind je tevens een nonchalant standbeeld van de schrijver Trilussa. Onderin is één van zijn gedichten weergegeven. Net als Belli schreef hij in Romeins dialect waaraan vaak een humoristische draai is gegeven.
Volg de oever van de Tiber of neem Via della Renella terug tot aan ons vertrekpunt waar je de tramhalte Belli vindt of verdwaal wat door de smalle straatjes, zoek een trattoria of bezoek een volkse bar.