Praktisch
Startpunt: treinstation La Storta
Eindpunt: Piazza S. Pietro in Vaticano
Afstand: 19 km
Beschrijving Romewandeling “Via Francigena”
Vandaag is het bewandelen van een pelgrimsroute populairder dan ooit. De allereerste pelgrimstochten startten in de 3de eeuw naar het Heilig Land. Maar al snel volgde de tocht naar Rome om de graven van S. Pieter en S. Paulus te bezoeken. Samen met de camino naar Santiago de Compostela en de tocht naar het Heilige Land (Jeruzalem) maakt de Via Francigena deel uit van de drie peregrinationes maiores. Volgens Goethe is het idee van Europa zelfs ontstaan dankzij deze pelgrimsroutes.
De route werd beschreven door de Engelse aartsbisschop Siegeric in het jaar 990. De volledige route loopt van Canterbury naar Rome via Frankrijk, Zwitserland en Italië. Maar in feite is de route al veel ouder en gebaseerd op eeuwenoude paden waarlangs legers, kooplieden en pelgrims van zuid naar noord en omgekeerd Europa doorkruisten. De naam is afgeleid van de Franken/Frankrijk want betekent letterlijk “afkomstig uit het land van de Franken”.
In 2004 werd de route door de Raad van Europa uitgeroepen tot Belangrijke Culturele Route en kandidaat Unesco-werelderfgoed. Er bestaan tal van websites, kaarten en boeken die de route in detail beschrijven zoals www.viefrancigene.org die de route in etappes per land opdeelt. In deze Romewandeling wandelen we de laatste etappe in Italië: “nr 45 van la Storta tot Rome” af.
Tijdens het wandelen valt meteen op dat dit de laatste etappe is. De reiziger is moe en afgepeigerd en kijkt na weken (of maanden) verlangend uit naar het einddoel. Geen ommetjes langs bezienswaardigheden of aangename wandelwegen maar zo recht mogelijk op doel af langs de saaie en drukke Via Trionfale. Gelukkig worden in de moderne route de panoramische terrassen op de Monte Mario opgenomen.
De etappe start in het gehucht La Storta. De naam is afkomstig van een antiek Romeins paardenpoststation (Stabulum) op deze plek waar de postbezorger zijn paard kon vervangen of laten rusten. Tijdens de vroege middeleeuwen stond er een kerkje (nu verdwenen) met de naam S. Giovanni in Nono omdat ze op 9 mijl van Rome lag. Met de komst van het treinstation eind 19de eeuw werd het paardenpostkantoor gesloten. Op 4 juni 1944 voerden de nazi’s, op de vlucht uit bevrijd Rome, hier een bloedbad aan onder 14 gevangenen.
Piazza della Visione is genoemd naar de Cappella della Visione. Volgens de overlevering zouden in 1537 de heilige Ignatius van Loyola en zijn 2 medebroeders op deze plek overnacht hebben tijdens hun pelgrimstocht naar Rome. De heilige kreeg een visioen waarbij Jezus in zijn dromen verscheen. De kerk (nu verdwenen) werd al snel een bedevaartsoord voor Jezuïeten. Tijdens bombardementen (WO II) werd de kapel vernietigd maar meteen na de oorlog weer opgebouwd.
Neem Via Cassia. Even verderop aan je rechterkant zie je de trappen naar de Cattedrale dei Sacri Cuori di Gesù e Maria. Wegens plaatsgebrek op Piazza della Visione (waar nu de kapel staat) koos men deze heuvel als locatie voor een nieuwe kerk ter ere van S. Ignatius. Architect Astorri liet zich inspireren op de architectuur uit de renaissance. Jammer genoeg bleef het project onafgewerkt door geldgebrek tot 1946. Kardinaal Tisserant blies het nieuw leven in maar wijzigde de bestemming naar de Heilige Harten van Jezus en Maria in plaats van de heilige Ignatius. De kerk werd afgewerkt in 1950 met een klokkentoren (54 m) ontworpen door S. Tadolini.
Keer terug naar Via Cassia. Verderop passeer je Via Braccianense. Deze weg leidt helemaal tot aan het Lago di Bracciano (of lago Sabatino), een vulkanisch meer ten noorden van Rome omringd door het Sabatini-gebergte. Met 56,5 km² het tweede grootste in Lazio. In de gelijknamige gemeente Bracciano kun je een bezoek brengen aan het Castello Orsini-Odescalchi (15de eeuw). Tijdens hete zomerdagen en weekends wordt het meer druk bezocht door Romeinen die de koelte opzoeken.
Vervolg Via Cassia. In de wijk La Giustiniana kom je aan een belangrijke splitsing met Via Trionfale. Dit was in de oudheid de route langs waar de zegevierende Romeinse generaals de stad betraden voor hun triomftocht na winst in een grote veldslag. Tijdens de middeleeuwen kwamen de pelgrims langs dezelfde route Rome binnen. Omdat langs deze drukke baan niet overal voetpaden aanwezig zijn, vervolgen we Via Cassia.
Wandel over de ringweg (Grande Raccordo Anulare) en sla meteen rechtsaf. Op het einde verandert de straat in een voetweg en betreed je het Riserva Naturale dell’Insugherata, een beschermd natuurgebied van 740 ha met enkele archeologische sites. Sinds 2010 is het voetpad dat het park doorkruist, hersteld en vrijgemaakt van verwilderde vegetatie en kun je de wegwijzers “Via Francigena” volgen.
Je wandelt naast een beekje (Acqua Traversa). Op het kruispuntje sla je rechts af. Verderop links af Via Augusto Conti (aan de picknicktafel). Op het rondpunt sla je linksaf Via A. Mauri langs de ambassade van Moldavië.
Verderop aan je rechterkant de Nostra Signora di Guadalupe a Monte Mario, een parochiekerkje met opvallend oranje gevel uit 1932 opgedragen aan de patrones van Mexico. Na WO I waren er plannen om hier een tuinwijk aan te leggen met 300 woningen waarvan er uiteindelijk slechts 50 gerealiseerd werden.
Op het einde van de straat kom je uit op Via Trionfale. Sla links af. Verderop maakt de straat een rare kronkel. De reden is dat de straat rond het Forte Trionfale loopt, één van de 15 forten uit 1877-1881. Ze werden met een afstand van 4-5 km van de Aureliaanse muren gebouwd, 2-3 km van elkaar in een totale lengte van 40 km. Van 1921 tot 2015 in gebruik als legerkazerne. Vandaag eigendom van de stad Rome. Door het toegangshek kun je een klein deeltje van het gebouw zien.
Verderop meedraaien naar rechts. Aan je linkerkant de barokke kerk S. Francesco d’Assisi a Monte Mario met een oranje verweerde gevel. Gebouwd in 1676 ter vervanging van een kapel op dezelfde plek. De kerk werd pas ingezegend in 1728. De lage gevel met scènes uit het leven van St. Franciscus is die van een moderne kerk die in 2003 werd toegevoegd.
Vervolg je weg. Op Largo Cervinia sla je links af Via Igea. Op het einde van de straat rechtsaf Via della Camilluccia. Verderop aan je rechterkant de kapel Madonna del Buon Consiglio a Via della Camilluccia. Sla hier links af Via E. De Amicis. Je betreedt het Parco Della Vittoria, deel van het Riserva naturale (240 ha) dat sinds 2014 ook verbonden is met het Parco Lineare di Roma, een groene gordel langs de voormalige metrolijn Roma-Viterbo tussen stazione di Monte Mario en het parco di Monte Ciocci met fiets- en voetpaden, speeltuinen en banken.
Na de eerste bocht sla je rechtsaf en neem je het wandelpad. In het park ligt verscholen het Forte Monte Mario, één van de 15 forten uit 1877-188, in gebruik door het Italiaanse leger. Volg het pad tot het einde, je komt uit op Via del parco della Vittoria en verderop uiteindelijk terug op Via Trionfale.
Verderop vind je resten van de Cappella della Santa Croce uit 1350. In de Villa Mellini is de zetel gevestigd van het astronomisch observatorium. Deze locatie werd voor Italiaanse kaarten tot het eind van de jaren ’60 van vorige eeuw gebruikt als nulmeridiaan (i.p.v. Greenwich).
In de middeleeuwen vervolgden de pelgrims Via Trionfale tot aan de kerk S. Lazzaro, ook gekend als de S. Lazzaro dei lebbrosi of S. Lazzaro in Borgo. Een Franse pelgrim stichtte in de 12de eeuw als dank voor de genezing van lepra een kerk gewijd aan Maria Magdalena op de resten van een heiligdom uit de 10de eeuw. In 1828 raakte de kerk in verval en stortte in in 1937. Na jaren van renovatie opende de kerk haar deuren in 1981. De kerk had meerdere belangrijke functies. Pelgrims kregen hier toelating om de stad te betreden. Keizers die door de paus gekroond werden, wachtten hier op de pauselijke afvaardiging. Pausen die buiten Rome waren verkozen, startten vanuit deze kerk hun processie naar de stad. Tijdens periodes van pest fungeerde de kerk als quarantainepost voor reizigers die de stad wilden betreden. In de middeleeuwen stond er naast de kerk een grote herberg.
Voor de moderne route (die we in deze Romewandeling volgen) sla je linksaf onder de boog door Viale del Parco Mellini. Verderop neem je rechts het wandelpad Passeggiata Massimo Cimino dat leidt naar “le terrazze“, een fraai uitkijkpunt over Rome.
Wandel verder tot aan het panoramisch terras van bar/restaurant “Lo Zodiaco” uit 1956. Vele beroemdheden en filmsterren genoten hier van de Romeinse keuken en van het fantastische uitzicht op Rome. Er worden regelmatig live muziekoptredens georganiseerd.
De hoge torens maken deel uit van het INAF (Istituto nazionale di astrofisica) en het Osservatorio astronomico di Roma. Verder zijn er zendmasten van de RAI en een weerstation.
Neem het wandelpad langsheen het restaurant, Vialetto degli innamorati (paadje van de verliefden) en daal de heuvel af. De ene S-bocht na de andere volgt. Bij de splitsing links houden.
Eenmaal beneden steek je Piazzale M. Giardino over en sla je rechts af Viale Angelico, een kaarsrechte straat die recht naar het Vaticaan loopt. Onderweg passeer je metrostation Ottaviano en Piazza del Risorgimento. Op het plein zie je een standbeeld van een Carabiniero te paard.
Hier vind je het Museo Storico dell’Arma dei Carabinieri (toegang gratis). Het museum werd opgericht in 1925. In de 23 kamers kun je uniformen, wapens, vlaggen, schilderijen enz. bekijken die verzameld werden sinds de oprichting van de Carabinieri.
De straat verandert nog een paar keer van naam: Via Ottaviano en vanaf de Vaticaanse stadsmuren Via di Porta Angelica. Aan je linkerkant tussen Via delle Grazie en Borgo Vittorio vind je de kerk S. Pellegrino in Vaticano. De oorsprong van deze kerk gaat terug tot de 8ste eeuw. Oorspronkelijk de S. Pellegrino in Naumachia. Er was een klooster, ziekenhuis en begraafplaats aan verbonden waar pelgrims terecht konden. Tot enkele jaren geleden stopten pelgrims in deze kerk net voor ze het Sint-Pietersplein betraden als dank voor de goede afloop van hun tocht. Vandaag is de kerk enkel te betreden met een speciale vergunning. In de 17de eeuw schonk de paus de kerk aan de Zwitserse wacht die het vreemd genoeg verbouwde tot een kippenhok (legende?). Later werd de kerk hersteld en toevertrouwd aan de Gendarmeria dello Stato della Città del Vaticano.
Vervolg Via di Porta Angelica die rechtstreeks naar de Piazza S. Pietro leidt, einde van deze wandeling en de Via Francigena. Aan je rechterkant zie je de kleine Fontana delle Tiare, een fontein uit 1933 uit travertijn met de sleutels en de pauselijke tiara als symbolen van deze wijk.
Opgelet, enkel wie de laatste 100 km heeft gewandeld of 200 km heeft gefietst, heeft recht op een officieel testimonium.
Nuttige links:
– pelgrimswegen.nl
– nl.viafrancigena.be
– www.viefrancigene.org
– www.viefrancigenedelsud.it