Je ziet ze overal in het straatbeeld: de hop-on-and-off bussen die toeristen een sightseeingtour aanbieden. Handig voor wie weinig tijd heeft maar echt goedkoop is zo’n ticket niet. Wist je dat je voor € 1,50 (de prijs van een ticketje openbaar vervoer) ook een hele mooie sightseeingtour kunt maken met tramlijn 3?
Er zijn momenteel zes tramlijnen actief in Rome waarbij je op lijn 3 van meer dan 30 bezienswaardigheden kunt genieten. Start- en eindpunten van lijn 3 zijn Valle Giulia en Stazione Trastevere. Halverwege aan Porta Maggiore kun je overstappen op lijnen 5, 14 en 19.
We starten aan Valle Giulia. Uiteraard kun je de tour ook in omgekeerde richting starten. In dit artikel worden enkel de bezienswaardigheden besproken die je vanuit de tram kunt bekijken. De afstand bedraagt ongeveer 14 km.
De fraaie gele gevel is villa Giulia, vandaag is er het prachtige Museo Nazionale Etrusco gevestigd dat een bezoek meer dan waard is (toegang betalend). Het is een villa met tuinen, tempels, loggia’s en binnen verschillende zalen met de grootste Etruskische collectie ter wereld.
Verderop aan Piazza Thorvaldsen zie je een monumentaal gebouw waarin het GNAM is gevestigd, de Galleria Nazionale d’Arte moderna e contemporanea (toegang betalend). Hier vind je een grote collectie kunst uit de 19de en 20ste eeuw waaronder veel belangrijke Italiaanse kunstenaars. Er is ook een mooie museumbar waar je lekker kan eten.
We rijden nu rond Villa Borghese, een van de vele stadsparken in Rome. Aan de halte “Bioparco” kun je uitstappen om de dierentuin van Rome te bezoeken. Verderop een scherpe bocht naar rechts. We sporen verder naar de halte “Buenos Aires” langs de brede Viale Regina Margherita. Hier staat de kerk S. Maria Addolorata en aan de overkant de S. Maria della Mercede e S. Adriano .
Nog net zichtbaar achter de klokkentoren is Quartiere Coppedè, een bijzondere verzameling gebouwen waaronder heel wat ambassades in Libertystijl van architect Coppedè uit begin 20ste eeuw.
Verderop aan Piazza Galeno zie je de fraaie gevel van Villino Ximenes uit 1902 naar een ontwerp van architecten B. en E. Basile in opdracht van de Siciliaanse beeldhouwer Ettore Ximenes. De huidige eigenaar laat bezoek op afspraak toe. Het huis is geïnspireerd door de Normandische architectuur uit Palermo met fraai marmer en majolica. De kamers, waaronder een feestzaal en eetzaal, zijn prachtig versierd met fresco’s, leder en stucwerk en het meubilair is origineel uit de Liberty periode. Lees meer.
We sporen nu langs de universiteitswijk La Sapienza. Verderop aan de halte “Verano” vind je de prachtige basiliek S. Lorenzo fuori le mura gewijd aan Laurentius die in 258 stierf als martelaar nadat hij geroosterd werd. Het rooster kan je gaan bekijken in de kerk S. Lorenzo in Lucina en de oven in de kerk S. Lorenzo in Panisperna.
Naast de basiliek vind je de monumentale toegangspoort van het kerkhof Verano. Daarachter een fraai quadriportico (vierkante binnenplaats) met de Cappella di S. Maria della Misericordia. Langs de rustige lanen vind je grandioze tombes, de ene al frivoler dan de andere.
We rijden onder de treinsporen die naar het station Termini leiden. We komen aan op Piazzale Labicano en de Piazza di Porta Maggiore of ook Porta Praenestina, een mooi voorbeeld van een antieke triomfboog die in de stadsmuur werd opgenomen om kosten te besparen.
We rijden doorheen een opening in de Aureliaanse stadsmuur. Aan je linkerkant de basiliek S. Croce in Gerusalemme, één van de belangrijkste kerken in Rome. Ze wordt ook Eleniana of Sessoriana genoemd naar de antieke keizerlijke gebouwen op deze plek. Helena, de moeder van keizer Constantijn, resideerde er. In de 4de eeuw werd de kerk gebouwd om de heilige relieken die Helena had meegebracht uit het Heilig Land te bewaren. In de 12de eeuw werd het klooster toegevoegd. In de 18de eeuw werd de kerk grondig verbouwd met een fraaie gevel. Er is een mooie cosmatenvloer.
De groene zone aan je linkerkant voorbij de basiliek werd aangelegd in 1999 om de verwilderde zone een nieuw gezicht te geven voor het jubeljaar 2000. In de 15de eeuw was hier een mooie laan met moerbeibomen en iepen die de kerken S. Giovanni en S. Croce verbond. Je hebt een spectaculair zicht op de binnenkant van de Aureliaanse stadsmuur.
Aan het einde van de giardini staat de machtige Porta Asinaria. Tijdens de kerstperiode staat hier een heuse levende kerststal met tal van figuranten en dieren. Het drukke verkeer wordt net naast de poort doorheen enkele bogen geleid, gekend als de Porta S. Giovanni.
Het monument naast de tramhalte aan je linkerkant stelt Franciscus van Assisi voor, opgericht in 1927 ter gelegenheid van zijn zevende eeuwfeest. De heilige staat vooraan met opgeheven armen, achter hem zie je zijn volgelingen die samen met hem Rome bereikten om Paus Innocentius III te bezoeken. Let op de verzen van Dante die op de zijkant zijn aangebracht waarin de dichter de heilige vernoemt in zijn Divina Commedia.
Recht voor ons ligt de basiliek S. Giovanni in Laterano, in feite de kathedraal van Rome. In 314 richtte Keizer Constantijn hier een eerste kerk op in land dat behoorde tot de familie Laterani. Gedurende 1000 jaar was dit het centrum van het christendom en residentie van de pausen. De kerk werd voortdurend verbouwd en verfraaid door o.a. Borromini. De gevel werd pas in de 18de eeuw toegevoegd. De bronzen deuren in het portaal zijn afkomstig van de Curia (senaatsgebouw) op het Forum Romanum.
We draaien rechtsaf tot metrohalte Manzoni. Dat was een Italiaans dichter en romanschrijver uit de romantiek. Zijn roman “I Promessi Sposi” wordt gerekend tot de meesterwerken uit de wereldliteratuur. We draaien linksaf Via Merulana. De naam van de straat is afgeleid van de familie Merula die hier gronden bezat. Aan het kruispunt ligt de kerk SS. Marcellino e Pietro al Laterano uit 1751. De oorspronkelijke kerk werd gebouwd door keizer Constantijn in de 4de eeuw maar werd volledig afgebroken en vervangen door het huidige gebouw.
Verderop aan je linkerkant de mooie basiliek S. Clemente uit de 12de eeuw. Onder de kerk bevindt zich een oudere kerk uit de 4de eeuw (toegang betalend) met daaronder nog een oudere Mithrastempel uit de 2de eeuw, enkele antieke huizen en een ondergronds riviertje. De hoofdkerk is gewijd aan paus Clemens, de derde paus na Petrus. Hij stierf de marteldood op de Krim.
Aan je rechterkant het park Colle Oppio met resten van het Domus Aurea, het gouden huis van Nero en van de thermen van Titus en Trajanus. Verder is er een fontein, een speeltuin, skatepark en een rozentuin.
Aan je linkerkant zie je de archeologische vindplaats Ludus Magnus. Dit was de hoofdzetel van de gladiatoren gebouwd door keizer Domitianus.
We rijden langs het bekendste monument van Rome: het Colosseum. Vanuit de tram heb je een spectaculair zicht. Het Flavisch Amfitheater uit de 1ste eeuw n.C. werd opgetrokken op de plaats waar een meer lag aan de voet van het paleis van keizer Nero.
We rijden langs de voet van de heuvel Celio. Aan je rechterkant de ruïnes van de Palatijn. Aan je linkerkant zie je de basiliek S. Gregorio al Celio. Ook S. Gregorio Magno genoemd. Gregorius was de vierenzestigste paus en bouwde hier kerk en klooster op de plaats van zijn voormalige woonst. We herkennen zijn naam nog in de Gregoriaanse gezangen. In de barokke kerk zie je een mooie cosmatenvloer, zijn marmeren bisschopszetel en het stenen kamertje waarin hij sliep.
Het gebouwtje aan je linkerkant is Casina La Vignola Boccapaduli . Vandaag onderdeel van het stadsarchief. Het is een mooi renaissance paviljoentje dat ooit op de site van de thermen van Caracalla stond en later hier wat verloren geplaatst werd. Een plaat op de zijkant vermeldt dat tijdens de oudheid hier de bron van Mercurius te vinden was.
Even verderop aan je rechterkant Circo Massimo, een grote groene vlakte waar ooit het reusachtige stadion voor wagenrennen stond, goed voor vierhonderdduizend toeschouwers. Tijdens de middeleeuwen was het een landbouwgebied met enkele boerderijen die later afgebroken werden. Ondanks de druk van bouwheren kon het stadsbestuur de immense vlakte vrij houden.
We rijden verder langs de voet van de heuvel Aventino. Verderop op piazza Albania zie je het ruiterstandbeeld van G. Scanderbe(r)g, de nationale held van de Albanezen en bestrijder van het Ottomaanse Rijk. Vivaldi schreef een opera rond zijn persoon. Vlakbij de Fontana di Trevi vind je een piazza naar hem vernoemd.
Verderop komen we aan Porta S. Paolo, een oude stadspoort uit de Aureliaanse muur die vandaag dienst doet als museum gewijd aan Via Ostiense. Je vindt er maquettes, antieke inscripties en beelden, graven en altaren; plannen en luchtfoto’s van het antieke Ostia met de havens van Claudius en Trajanus en een grote verzameling prenten en foto’s uit de geschiedenis van de weg. Vanuit de ramen heb je een mooi zicht op de piramide en wanneer je van de ene toren naar de andere loopt, geniet je van een fraai panoramisch uitzicht. De toegang is gratis.
Naast de porta valt je oog meteen op het schitterend recent gerestaureerde grafmonument uit de oudheid: de witte piramide di Caio Cestio. De man verbleef een aantal jaren in Egypte en liet het graf bouwen in amper 330 dagen. Er worden af en toe bezoeken met gids georganiseerd. Rondom de piramide onderhouden vrijwilligers de talrijke zwerfkatten die Rome rijk is.
We rijden langs Via Marmorata tussen de wijk Testaccio (links) en de Aventino (rechts) tot de Tiber. De naam van deze straat is afgeleid van de grote magazijnen uit de oudheid waar marmeren blokken werden opgeslagen. Deze blokken uit alle delen van het Romeinse Rijk kwamen via de Tiber hier in Rome aan. Aan de rechterkant zie je het stilistische Palazzo delle Poste, een gebouw uit 1935 opgetrokken uit wit marmer.
Verderop aan je linkerkant de Caserma dei Vigili del Fuoco, een brandweerkazerne uit 1929. Let op de kapitelen met een brandweerhelm in verwerkt. In 2002 werd hier het Museo Storico dei Vigili del Fuoco di Roma ingericht waar de geschiedenis van het brandblussen wordt belicht sinds de oudheid tot vandaag.
We rijden de Ponte Sublicico over tot Porta Portese, een stadspoort die geen deel uitmaakt van de antieke Aureliaanse muur maar gebouwd werd in 1644 door paus Urbanus VIII Barnerini die de Gianicolo heuvel wilde beschermen. Op zondagochtend wordt hier een grote rommelmarkt gehouden.
We rijden nu de wijk Trastevere binnen. De fraaie witte gevel op de hoek is het Palazzo degli Esami uit 1912 waar docenten, journalisten en ambtenaren hun staatsexamen moeten afleggen.
We slaan links af de brede Viale di Trastevere op richting eindpunt. Aan de halte “Ippolito Nievo” zie je aan je linkerkant een aantal dichtgemetselde ramen. Het betreft het voormalige (vecchia) Stazione Trastevere uit 1890. Tijdens WO II worden de sporen afgebroken en gebruikt men de gebouwen als legerkazerne. Daarna raakt het vervallen en verlaten. Het werd recent verkocht en zou verbouwd worden tot een hotel.
Een laatste bocht naar links en dan rechtdoor tot Piazza Biondo Flavio met het Stazione Roma Trastevere, het eindpunt van de tramlijn.